Kołowrotek (2)
| Numer inwentarzowy | Czas powstania | Wymiary w cm. |
|---|---|---|
| IPRM/ETN/55 | XX w. |
|
Opis |
Kołowrotek składa się z czterech nóżek o wys. 26,2 cm z podstawą o średnicy 23 cm, na której umocowane jest koło napędowe o średnicy 40,7 cm (niestety leży obok). Pod podstawą jest umieszczony pedał w postaci deseczki o wymiarach dł. 37,8 cm, i szer. 6,5 cm. Pedał połączony z korbą (brak) koła napędowego za pomocą drewnianego korbowodu (brak). Koło napędowe dość ciężkie, jest jednocześnie kołem zamachowym. Na drugim końcu podstawy zamocowane jest wrzeciono o dł. 27 cm i szer. 13 cm (leży obok). Z osią wrzeciona połączone jest skrzydełko w kształcie leżącej litery „U”, obejmujące szpulkę. Skrzydełko połączone jest z drugim kółkiem pasowym. Na koło napędowe i na kółko szpulki oraz kółko skrzydełka nałożone powinno być cięgno wykonane ze sznura. Innych części brak. |
Historia obiektu |
Pochodzenie: Pierwsze kołowrotki powstały prawdopodobnie w Indiach ok. XI wieku i były tylko nieco rozbudowanym zestawem kądzieli i wrzeciona. Proces przędzenia nie był ciągły. Wprowadzono napęd wrzeciona za pomocą korby. Nazywano go kołowrotkiem ręcznym.
Dalszy rozwój konstrukcji zmierzał do uzyskania procesu ciągłego i tym samym znacznego przyspieszenia przędzenia. Uzyskano to przez wprowadzenie napędu nożnego i zastosowanie wrzeciona ze skrzydełkiem. Podobne rozwiązanie stosuje się również dzisiaj, w niedoprzędzarkach skrzydełkowych. Kołowrotek używany był do przędzenia zarówno włókien zwierzęcych (wełna), jak i łykowych (len, konopie). Od sposobu napędzania nazywa się go kołowrotkiem nożnym. Ręczny kołowrotek został wyparty przez kołowrotek z napędem nożnym (niekiedy zwany warsztatem samoprząśniczym) w końcu XV wieku.. Źródło: Moszyński K. – Kultura ludowa Słowian. cz 1. Kultura materialna |
Stan zachowania: |
średni |
Opis dźwiękowy: |
brak |
Licencja: |
 Licencja CC BY 3.0 Polska |
Drukuj
