Ławka rymarska (3)

Numer inwentarzowy Czas powstania Wymiary w cm.
IPRM/ETN/87 XX w.
  • Wysokość: –
  • Szerokość: 22/15
  • Głębokość/długość: 75

Opis

Imadło osadzone w ławie to ławka rymarska.

Siedzisko ławki wykonane ze struganej deski o kształcie prostokątnym, nierównomierne na szerokości (węższy w części przedniej przy zacisku, dalej – szersze). 4 nóżki prostokątne o wysokości 47 cm, mocowane do siedziska bez gwoździ. Nóżki są szeroko rozstawione, jedna noga ławki jest złamana. Siedzisko od spodu i na wierzchu ma przymocowane dodatkowe deseczki (wzdłuż i w poprzek)w celu wzmocnienia konstrukcji. Do siedziska przymocowany jest zacisk o wysokości 29cm składający się z 2 dość grubych deseczek. Do regulacji siły zacisku służy drewniane pokrętło. Z boku zacisku – krótki, skórzany pasek, przymocowany gwoździkami do siedziska. Z przodu ławki – ułamany kawałek siedziska.

Historia

Z ławki rymarskiej korzystał rymarz. Dzięki budowie ławki, tzn. drewnianemu imadle na ławeczce znacznie ułatwiała pracę i pozwalała pracować obydwu rękom.

Rymarze byli rzemieślnikami szczególnie cenionymi i poszukiwanymi na wsi. Zajmowali się wyrobem i naprawą uprzęży. Z odpowiednio wyprawionej skóry wytwarzali części uprzęży: szoty, półszory, chomąta, lejce, uzdy i naszelniki, rzemienie do batów i cepów oraz pasy pędne do lokomobili i innych maszyn. W miastach szyli także skórzane części rynsztunku wojennego, smycze, teki, walizki itd. Podobnie jak garbarze, szewcy i kuśnierze mieli prawo garbowania skór.

Początkowo rymarze osiedlali się głównie w miastach. Tam bowiem znajdowali odbiorców swoich wyrobów: drużynę królewską, rycerstwo przebywające w otoczeniu króla, bogate mieszczaństwo, kupców.
W końcu XIV wieku w Krakowie działały 44 warsztaty rymarskie, w Poznaniu 32. Przed drugą wojną światową urzędowe spisy wymieniały 4893 rymarzy i siodlarzy. Upadek rzemiosła rozpoczął się po 1946 roku, kiedy to wydano dekret koncesjonujący garbarstwo i wyprawę skór. Jednocześnie zaczęły pojawiać się na wsi w dużych ilościach tanie wyroby fabryczne. Ostatni zakład zakończył pracę w 1986 roku, a ostatnim zamówieniem było naprawa starej uprzęży.
Na wsi rymarze pojawili się na przełomie XVI i XVII wieku w okresie rozkwitu gospodarki folwarcznej. Byli zatrudniani przez właścicieli ziemskich do pracy na potrzeby dworu.
W drugiej połowie XIX wieku, w związku ze znacznym polepszeniem się sytuacji materialnej, chłopi zaczęli masowo korzystać z produkcji rymarskiej. W XX wieku obok gospodarstw folwarcznych i chłopskich poważnymi klientami rymarzy były wędrujące tabory cygańskie.
Warsztat rymarza był skromny, składał się z imadła osadzonego w ławie tzw. konika rymarskiego, ławek do szycia pasów, noży do cięcia skóry, różnych typów dziurkaczy do wyrabiana otworów, igieł rymarskich i szydeł. Wraz z mechanizacją zawodu stosowano maszyny szwalnicze do szycia galanterii skórzanej. Rymarze wyprawiający skóry mieli także potrzebne narzędzia garbarskie.
Najpopularniejszym i najbardziej poszukiwanym na wsi wyrobem rymarskim były uprzęże dla koni i bydła rogatego.
Rymarzom okazywano na wsi stosunkowo dużo szacunku. Wykonywali odmienne w stosunku do społeczności wiejskiej zajęcia, nie utrzymywali się z rolnictwa oraz posiadali większy niż chłopi majątek. Mieszkali najczęściej poza wsią w małych miasteczkach i byli kojarzeni z cieszącymi się większym uznaniem fachowcami miejskimi. Rymarstwo należy do zanikających zawodów rzemieślniczych.

Źródło: Zbigniew Skuza, Ginące zawody w Polsce, Warszawa 2008 r.

Stan zachowania:

średni

Opis dźwiękowy:

brak

Licencja:

ccLicencja CC BY 3.0 Polska