Łopata do chleba (1)

Numer inwentarzowy Czas powstania Wymiary w cm.
IPRM/ETN/88 XX w.
  • Wysokość: 209,2
  • Szerokość łopaty: 30,8
  • Głębokość/długość: –

Opis

Łopata (jeden bok wyłamany) jest połączona z rączką, metalową obręczą i gwoźdźmi, rączka ma długość 168 cm, kształt zaokrąglony.

Historia

Zbierane w 1994 r. przez ks. Andrzeja Mizurę i przekazane do muzeum.

Łopata piekarska – wykonana w całości, ze styliskiem, z jednego kawałka drewna (deski), dawniej miała kształt okrągły pasujący do jednego bochenka chleba; obecnie kształt przypomina długi prostokąt, umożliwia umieszczenie na niej kilku bochenków chleba lub bułek

Wypiek chleba znany jest od zarania ludzkości choć jego sposób zmieniał się na przestrzeni wieków. Pierwotną formą było pieczenie placków z roztartego ziarna w popiele ogniska, na rozgrzanych kamieniach, wreszcie na rusztach i blachach. Jakościową zmianą było pieczenie ciasta pod glinianymi garnkami (dzwonami), co dało początek kopułowym piecom piekarskim. Nauczono się też fermentacji ciasta, które stawało się bardziej pulchne, smaczniejsze i łatwiej strawne od chleba przaśnego (bez fermentacji). Do fermentacji służył kawałek ciasta z poprzedniego zaczynu (zakwas), a także drożdże winiarskie. Już w starożytnym Rzymie istniało 300 piekarń, w których wypiekano różne pieczywo. Najbielsze pieczywo spożywali najbogatsi, natomiast biedacy odżywiali się trzecim gatunkiem chleba – ościstym z otrębami. Zresztą podobnie było później w Polsce, gdzie z pierwszego przemiału chleb był dla właścicieli, zaś z drugiego dla czeladzi. Rozwój miast spowodował również rozwój piekarnictwa. Na północy spożywano więcej chleba żytniego, zaś na południu  – więcej pszennego.

W gospodarstwach wiejskich wypiekano chleb w piecach chlebowych budowanych zazwyczaj powyżej kuchni i znajdujących się w każdym domu. Akcesoriami potrzebnymi przy wypieku ciasta były:
– dzieża – zwężana ku górze drewniana beczka z klepek, opasana metalowymi obręczami, służąca do przygotowania ciasta, (zwężenie dzieży podobnie jak przy innych beczkach służy do uszczelnienia rozsychających się pojemników przez przemieszczanie obręczy w szerszą stronę pojemnika),
– niecka – wyżłobiony z pnia pojemnik służący do wyrabiania już wyrośniętego ciasta i formowania go w bochenki, a także do wyrabiania innych ciast,
– blachy – formy w których wypiekano ciasto, wypiekano również chleb bez blach, bezpośrednio na palenisku, podkładając zazwyczaj pod bochenki liście chrzanowe,
– łopata – do wsadzania chleba do pieca i jego wyjmowania, a także do przemieszczania bochnów w trakcie pieczenia celem równomiernego wypieku,
– ożóg – długi kij do przegarniania w piecu drew i węgli (pogrzebacz),
– kosior – drążek z poprzeczną deseczką na końcu, do wygarniania węgli po nagrzaniu pieca,
– pomiotło – miotła na długim kiju do czyszczenia pieca z popiołu i resztek węgli, często owijana zmoczoną szmatą dla dokładniejszego oczyszczenia pieca.

Źródło: Broszura „Wiejskie przetwórstwo” wykonana pod kierunkiem p. E. Gajownik, 2012 r., wikipedia

Stan zachowania:

średni

Opis dźwiękowy:

brak

Licencja:

ccLicencja CC BY 3.0 Polska